Hooggevoeligheid en stress of stress door hooggevoeligheid, hoe zit dat eigenlijk en belangrijker misschien nog wel: wat kan ik ermee? Voor iedereen die geïnteresseerd is in de fysiologische achtergrond van stress en hooggevoeligheid, is het leuk om te weten dat deze beiden vanuit het centrale zenuwstelsel en de hersenen verklaard kunnen worden.
Het centrale zenuwstelsel reageert op prikkels. Hoe sterk het zenuwstelsel reageert, verschilt per persoon. Iedereen heeft prikkels nodig om in actie te komen. Prikkels zijn alle signalen die, van buiten en ook van binnen, op ons afkomen en die door onze zintuigen worden opgemerkt en vervolgens in ons lichaam en hoofd worden verwerkt. De hoeveelheid prikkels, die nodig zijn om in actie te komen (de ondergrens aan prikkels), verschilt per persoon. Ook de hoeveelheid prikkels die nodig zijn om overprikkeld te raken, verschilt per persoon. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken, dat 20% van de mensen een veel gevoeliger centraal zenuwstelsel heeft. Dat betekent dat de bovengrens van het prikkelniveau sneller bereikt is en dat dus 1 op de 5 mensen sneller overprikkeld raakt. Deze mensen hebben een eigenschap die hooggevoelig wordt genoemd. Prikkels komen bij hooggevoelige mensen sterker binnen en worden dieper verwerkt.
En wat heeft dat dan met stress te maken? Stress is een reactie op een spannende gebeurtenis. Deze gebeurtenis kan een extreme uitdaging zijn maar ook een vervelende situatie, zoals een ongeluk, ruzie of een drukke periode op je werk (prikkels). Je lichaam maakt zich klaar voor een reactie op een gebeurtenis. Bij hevige schrik zullen de hersenen signalen uitzenden en worden hormonen, zoals adrenaline afgescheiden. Deze stellen het lichaam in staat tot een vecht- of vluchtreactie. Je kunt reageren door de confrontatie aan te gaan of door de situatie te vermijden.
Stress helpt in de natuur om te overleven of om alert te zijn bij het geven van een presentatie of het maken van een examen. Stress is functioneel als het tijdelijk is en je daarna weer kunt bijkomen. Tegenwoordig hebben veel mensen last van langdurige stress, omdat we niet alleen stress ervaren in overlevingssituaties, maar in allerlei situaties. Denk aan in de file staan (te laat komen op je werk), mensen die voordringen in de rij, vinden anderen mij wel leuk, etc. Dit soort situaties veroorzaken stress door onze gedachten over die situaties. En ons lichaam kent het verschil niet tussen een echte bedreigende situatie en een door ons hoofd bedachte bedreigende situatie. Met als gevolg, dat onze hersenen continu signalen afgeven, dat er stresshormonen moeten worden aangemaakt om te overleven. Ons immuunsysteem wordt in de overlevingsstand onderdrukt, zodat we ons kunnen richten op het veiligstellen van onszelf. Als dit te lang duurt, gaat onze weerstand omlaag en kunnen we allerlei ziektes ontwikkelen. Meestal gebeurt dit op het moment dat je kunt gaan ontspannen. Wie kent niet de situatie dat het begin van de vakantie gepaard gaat met koortslippen, migraineaanvallen, buikpijn,etc.?
Als je de lichamelijke reacties op stress koppelt aan het gevoelige zenuwstelsel en de snelle overprikkeling van een hooggevoelig persoon, dan is het logisch dat deze eerder stress ervaart, dan iemand met een minder gevoelig zenuwstelsel. Ook de hersenen spelen een belangrijke rol bij stress en hooggevoeligheid. De meeste hooggevoelige mensen willen conflicten vermijden, willen harmonie, hebben angst voor nieuwe situaties, waardoor ze voorzichtiger zijn en situaties eerder als stressvol ervaren. De bovengrens aan acceptabele prikkels ligt bij hen dus (vrij) laag en daardoor ervaren ze sneller stress.
Hooggevoeligheid en stress hangen dus heel erg met elkaar samen, vandaar ook de ‘stress door hooggevoeligheid’. Maar wat kun je daar dan mee? Als je weet van jezelf dat stress ok is, wanneer je na afloop weer kunt bijkomen, dan is het dus belangrijk, die tijd voor jezelf te nemen. En ik hoor je al zeggen, ja maar dat kan ik niet, want ik moet nog dit en ik moet nog dat…. En dat veroorzaakt precies de stress en zorgt ervoor dat je beter luistert naar je hoofd dan naar je lijf… en dat je niet bijkomt van de stress.
Een oefening, die vrij gemakkelijk tussendoor te doen is, is de volgende ademhalingsoefening: Ga gemakkelijk zitten met je voeten stevig op de grond. Ben je eerst bewust van waar je ademhaling zit, zonder hier iets aan te willen veranderen. Als er gedachten voorbij komen, laat je ze gewoon voorbij gaan, zonder er aandacht aan te geven of een oordeel op te hebben. Leg dan een hand op je onderbuik en adem naar je hand toe. Met een inademing voel je dat je buik uitzet en met een uitademing gaat hij weer naar binnen. Adem een keer of drie/vier diep in gedurende drie tellen en dan weer drie tellen uit. Door op deze manier te ademen kun je in een heel korte tijd je stressniveau naar beneden krijgen. Veel succes ermee!
Heb je behoefte aan extra begeleiding, individueel of in groepsverband, neem dan contact met me op.